Μυωπία: υπάρχει κάποια θεραπευτική μέθοδος για την επιβράδυνσή της;

μυωπία

Εάν το παιδί σας εμφανίσει προβλήματα με την μυωπία, πιθανώς να αναρωτιέστε αν υπάρχει κάποια θεραπεία για την εξάλειψη της. Θα σκέφτεστε ακόμη κι αν τουλάχιστον υπάρχει κάτι που μπορεί να την επιβραδύνει.

Για πολλά χρόνια, επιστήμονες, οφθαλμίατροι και οι ερευνητές αναρωτιούνται το ίδιο ακριβώς πράγμα. Και, όπως φαίνεται, υπάρχουν καλά νέα  γύρω απ’ αυτό το ερώτημα. Μια σειρά πρόσφατων μελετών δείχνει ότι μπορεί, πράγματι, να είναι δυνατό να ελεγχθεί σε μεγάλο βαθμό η μυωπία, επιβραδύνοντας την εξέλιξή της κατά την παιδική ηλικία και μεταξύ των εφήβων.

Τι σημαίνει έλεγχος της μυωπίας;

Αν και δεν έχει ανακαλυφθεί μια πλήρης θεραπεία για τη μυωπία, ο οφθαλμίατρος μπορεί πλέον να σας προσφέρει μια σειρά από θεραπείες που μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξη της μυωπίας.

Αυτές οι θεραπείες προκαλούν αλλαγές στη δομή και την εστίαση του ματιού. Επιπλέον, στοχεύουν στη μειώσει της καταπόνησης των ματιών που σχετίζεται με την ανάπτυξη και την εξέλιξη της μυωπίας.

Γιατί πρέπει να σας ενδιαφέρει το να ελέγξετε τη μυωπία;

Η επιβράδυνση της μυωπίας φρενάρει τον ολοένα αυξανόμενο και εκφυλιστικό της ρυθμό. Όταν η μυωπία αφεθεί χωρίς θεραπεία τότε, με το πέρας του χρόνου, το άτομο θα πρέπει διαρκώς να αλλάζει γυαλιά με βάση την εξέλιξη της μυωπίας. Ωστόσο, η συνεχόμενη εκθετική αύξηση της μυωπίας και η χρήση χοντρών διορθωτικών γυαλιών έχουν συσχετιστεί με σοβαρά οφθαλμικά προβλήματα στη μετέπειτα ζωή του ασθενούς. Παθήσεις, όπως ο πρώιμος καταρράκτης ή ακόμα και αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς, σχετίζονται με υψηλά επίπεδα μυωπίας.

Επί του παρόντος, υπάρχουν τέσσερις τύποι θεραπείας που επιφέρουν θετικά αποτελέσματα για τον έλεγχο της μυωπίας:

Ακολουθεί μια παρουσίαση για καθεμιά από αυτές τις θεραπείες και των προσφάτων ερευνών για τον έλεγχο της μυωπίας:

Οφθαλμικές σταγόνες ατροπίνης

Οι οφθαλμικές σταγόνες ατροπίνης χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο της μυωπίας εδώ και πολλά χρόνια, με αποτελεσματικά βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα. Αλλά η χρήση αυτών των οφθαλμικών σταγόνων έχει επίσης ορισμένα μειονεκτήματα.

Η τοπική ατροπίνη είναι ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται για τη διαστολή της κόρης και την πλήρη χαλάρωση του μηχανισμού εστίασης των ματιών.

Η ατροπίνη συνήθως δε χρησιμοποιείται για τις συνήθεις εξετάσεις, επειδή οι δράσεις της είναι μακροχρόνιες και μπορεί να χρειαστούν μια εβδομάδα ή περισσότερο για να εξαλειφθούν.

Μια κοινή χρήση για της ατροπίνης σχετίζεται με τη μείωση του πόνου στα μάτια από ορισμένους τύπους ραγοειδίτιδας.

Επειδή η έρευνα έχει δείξει ότι η μυωπία στα παιδιά μπορεί να συνδέεται με την κόπωση που προκαλείται από την εστίαση των οφθαλμών, οι ερευνητές εξέτασαν τη χρήση ατροπίνης για να απενεργοποιήσουν τον μηχανισμό εστίασης του ματιού για τον έλεγχο της μυωπίας.

Τα αποτελέσματα των μελετών για τον έλεγχο της εξέλιξης της μυωπίας με ατροπίνη ήταν εντυπωσιακά. Τουλάχιστον για τον πρώτο χρόνο θεραπείας, οι ερευνητές διαπίστωσαν θετικές μεταβολές. Τέσσερις βραχυπρόθεσμες μελέτες που δημοσιεύθηκαν μεταξύ 1989 και 2010 διαπίστωσαν ότι η ατροπίνη προκάλεσε μέση μείωση της εξέλιξης της μυωπίας κατά 81% μεταξύ των μυωπικών παιδιών.

Ωστόσο, πρόσθετη έρευνα έδειξε ότι το αποτέλεσμα ελέγχου της μυωπίας από την ατροπίνη δε συνεχίζεται μετά τον πρώτο χρόνο της θεραπείας. Μάλιστα, η βραχυπρόθεσμη χρήση της ατροπίνης δεν επαρκεί για τον έλεγχο της μυωπίας σε βάθος χρόνου.

Είναι ενδιαφέρον ότι σε διάφορες μελέτες διαπιστώθηκε ότι, όταν οι σταγόνες ατροπίνης διακόπηκαν μετά από δύο χρόνια χρήσης, τα παιδιά που χρησιμοποιούσαν σταγόνες με τη χαμηλότερη συγκέντρωση ατροπίνης (0,015%) είχαν πιο σταθερό έλεγχο της μυωπίας τους συγκριτικά με παιδιά που έλαβαν θεραπεία με υψηλότερη συγκέντρωση ατροπίνης (0,1% ή 0,5%). Είχαν επίσης λιγότερη εκφύλιση της μυωπίας ένα χρόνο μετά τη θεραπεία.

Μειονεκτήματα της ατροπίνης

Πολλοί οφθαλμίατροι διστάζουν να συνταγογραφήσουν ατροπίνη σε παιδιά για τη θεραπεία της μυωπίας. Ο λόγος είναι ότι οι μακροχρόνιες επιπτώσεις της παρατεταμένης χρήσης του φαρμάκου δεν έχουν μελετηθεί ακόμη.

Άλλα μειονεκτήματα της θεραπείας με ατροπίνη περιλαμβάνουν δυσφορία και ευαισθησία στο φως από την παρατεταμένη διαστολή της κόρης και τη θολή κοντινή όραση. Επιπλέον, υπάρχει πρόσθετο κόστος, καθώς το παιδί χρειάζεται διπλοεστιακούς ή προοδευτικούς φακούς κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Αυτό συμβαίνει επειδή επηρεάζεται η ικανότητα εστίασης και το παιδί θα δυσκολεύεται στην ανάγνωση.

Ορθοκερατολογία

Ορθοκερατολογία είναι η χρήση ειδικά σχεδιασμένων διαπερατών από αέρια φακών που φοριούνται κατά τη διάρκεια του ύπνου. Χρησιμοποιούνται για να διορθώσουν προσωρινά τη μυωπία, καθώς κι άλλα προβλήματα όρασης.

Σήμερα, ορισμένοι οφθαλμίατροι χρησιμοποιούν φακούς επαφής ortho-k για να ελέγξουν επίσης την εξέλιξη της μυωπίας στα παιδιά. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα μυωπικά παιδιά που υποβάλλονται σε ορθοκερατολογία για πολλά χρόνια μπορεί να καταλήξουν με λιγότερη μυωπία ως ενήλικες, σε σύγκριση με παιδιά που φορούν γυαλιά ή φακούς επαφής κατά τα χρόνια αιχμής της εξέλιξης της νόσου.

Πολλοί επαγγελματίες οφθαλμολόγοι αναφέρονται σε αυτούς τους φακούς ως «φακούς αναμόρφωσης του κερατοειδούς» ή «διαθλαστική θεραπεία κερατοειδούς (CRT)» αντί για φακούς ortho-k.

Το 2011, ερευνητές από την Ιαπωνία παρουσίασαν μια μελέτη που αξιολόγησε την επίδραση των φακών ortho-k στην επιμήκυνση του βολβού του ματιού στα παιδιά, καθώς φαίνεται ότι είναι ένας παράγοντας που σχετίζεται με την εξέλιξη της μυωπίας.

Συνολικά 92 παιδιά με μυωπία ολοκλήρωσαν τη διετή μελέτη. 42 φορούσαν φακούς ortho-k και 50 φορούσαν συμβατικά γυαλιά οράσεως κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ο μέσος όρος ηλικίας των παιδιών που συμμετείχαν στην έρευνα ήταν περίπου 12 έτη. Τα παιδιά και στις δύο ομάδες είχαν ουσιαστικά την ίδια ποσότητα προϋπάρχουσας μυωπίας (-2,57 D) και το ίδιο αξονικό μήκος του βολβού του ματιού (24,7 mm).

Στο τέλος της μελέτης, τα παιδιά στην ομάδα με τη χρήση γυαλιών είχαν σημαντικά μεγαλύτερη αύξηση στο μέσο αξονικό μήκος των ματιών τους από τα παιδιά που φορούσαν τους φακούς επαφής ortho-k. Οι συγγραφείς της μελέτης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η ορθοκερατολογία κατέστειλε την επιμήκυνση των ματιών. Αυτό σημαινει ότι οι φακοί επαφής ortho-k μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξη της μυωπίας, σε σύγκριση με τη χρήση τυπικών γυαλιών.

Άλλες μελέτες

Το 2012, οι ίδιοι ερευνητές δημοσίευσαν τα αποτελέσματα μιας παρόμοιας πενταετούς μελέτης 43 μυωπικών παιδιών. Τα αποτελέματα έδειξαν ότι η χρήση φακών επαφής ortho-k κατά τη διάρκεια της νύχτας κατέστειλε την αξονική επιμήκυνση του ματιού, σε σύγκριση με τη χρήση συμβατικών γυαλιών για τη διόρθωση της μυωπίας.

Επίσης το 2012, ερευνητές στην Ισπανία δημοσίευσαν δεδομένα μελέτης που αποκάλυψε ότι παιδιά ηλικίας 6 έως 12 ετών με -0,75 έως -4,00 D δείκτη μυωπίας που φορούσαν φακούς επαφής ortho-k για δύο χρόνια είχαν μικρότερη εξέλιξη της μυωπίας και μειωμένη αξονική επιμήκυνση των ματιών τους από παρόμοια παιδιά που φορούσαν γυαλιά για διόρθωση μυωπίας.

Επιπλέον έρευνες για την επιβράδυνση της μυωπίας

Τον Οκτώβριο του 2012, ερευνητές στο Χονγκ Κονγκ δημοσίευσαν μια ακόμη μελέτη για την επίδραση των φακών επαφής ortho-k. Συνολικά 78 μύωπα παιδιά ηλικίας 6 έως 10 ετών κατά την έναρξη της έρευνας ολοκλήρωσαν τη διετή μελέτη.

Τα παιδιά που φορούσαν φακούς ortho-k είχαν πιο αργή αύξηση στο αξονικό μήκος των ματιών τους κατά 43%, σε σύγκριση με τα παιδιά που φορούσαν γυαλιά. Επίσης, τα μικρότερα παιδιά στα οποία τοποθετήθηκαν οι GP φακοί ανασχηματισμού του κερατοειδούς είχαν μεγαλύτερη μείωση της εξέλιξης της μυωπίας από τα μεγαλύτερα παιδιά.

Επιπλέον, όπως τόνισε ο ειδικός ελέγχου της μυωπίας Jeffrey J. Walline, OD, PhD, από το Ohio State University College of Optometry στην ανάλυσή του για τη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο ίδιο τεύχος του Investigative Ophthalmology & Visual Science, το όφελος της επιβράδυνσης της εξέλιξης της μυωπίας φορώντας φακούς ανασχηματισμού επεκτείνεται πέραν του πρώτου έτος θεραπείας της μυωπίας.

Τον Μάρτιο του 2014, ερευνητές στην Ταϊβάν δημοσίευσαν τα αποτελέσματα μιας μελέτης που συνέκρινε τη χρήση των φακών επαφής ortho-k με τις οφθαλμικές σταγόνες ατροπίνης για τον έλεγχο της μυωπίας σε παιδιά ηλικίας 7 έως 17 ετών. Οι συμμετέχοντες είχαν μυωπία που κυμαινόταν από -1,50 έως -7,50 D (με έως -2,75 D αστιγματισμού).

Οι δύο θεραπείες ελέγχου μυωπίας παρήγαγαν συγκρίσιμα αποτελέσματα: τα παιδιά που φορούσαν τους φακούς ortho-k παρουσίασαν εξέλιξη μυωπίας -0,28 D ετησίως, εκείνα που φορούσαν γυαλιά και έβαζαν 0,125% οφθαλμικές σταγόνες ατροπίνης τη νύχτα είχαν μέση εξέλιξη μυωπίας -0,34 D ετησίως. .

Να σημειωθεί ότι αυτή η μελέτη δεν περιελάμβανε ομάδα ελέγχου που δεν έλαβε καμία θεραπεία για τον έλεγχο της μυωπίας. Ωστόσο, οι συγγραφείς της μελέτης ανέφεραν ότι, σε παρόμοιες μελέτες, η εξέλιξη της μυωπίας μεταξύ των παιδιών που φορούσαν φακούς ορθο-k για τον έλεγχο της μυωπίας ήταν περίπου η μισή συγκριτικά με άλλες ομάδες που δεν λάμβαναν θεραπεία.

Πολυεστιακοί φακοί επαφής

Οι πολυεστιακοί φακοί είναι ειδικοί φακοί επαφής που έχουν διαφορετικές δυνάμεις σε διαφορετικές ζώνες του φακού. Χρησιμοποιούνται για τη διόρθωση της πρεσβυωπίας καθώς και της μυωπίας ή της υπερμετρωπίας (με ή χωρίς αστιγματισμό).

Ωστόσο, οι ερευνητές οφθαλμίατροι διαπιστώνουν ότι οι συμβατικοί πολυεστιακοί φακοί επαφής είναι επίσης αποτελεσματικά εργαλεία για τον έλεγχο της μυωπίας.

Το 2010, ερευνητές από την Αυστραλία, την Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες παρουσίασαν δεδομένα από μια μελέτη πειραματικών φακών ελέγχου μυωπίας που φορούσαν κινέζοι μαθητές για 6 μήνες. Οι φακοί είχαν ειδική πολυεστιακή σχεδίαση διπλής εστίασης με πλήρη διορθωτική ισχύ στο κέντρο του φακού και λιγότερη ισχύ στην περιφέρεια.

Οι συμμετέχοντες ήταν μεταξύ 7 και 14 ετών κατά την έναρξητης έρευνας. Παρουσίαζαν από -0,75 έως -3,50 διόπτρες (D) μυωπίας, με όχι περισσότερο από 0,50 D δείκτη αστιγματισμού. Συνολικά 65 παιδιά φορούσαν τους πολυεστιακούς φακούς και 50 παιδιά φορούσαν γυαλιά. Μετά από 6 μήνες, τα παιδιά που φορούσαν τους πολυεστιακούς φακούς επαφής είχαν 54% μικρότερη εξέλιξη της μυωπίας.

Τον Ιούνιο του 2011, ερευνητές στη Νέα Ζηλανδία ανέφεραν τα αποτελέσματα συγκρίσεων πολυεστιακών και συμβατικών φακών. Συνολικά 40 παιδιά με μυωπία ηλικίας 11 έως 14 ετών συμμετείχαν στη μελέτη. Τα παιδιά φορούσαν πολυεστιακό φακό σε ένα απ’ τα δύο μάτια και ένα συμβατικό φακό στο άλλο μάτι. Η χρήση τους έγινε για για 10 μήνες. Στη συνέχεια, άλλαξαν τη θέση των φακών για άλλους 10 μήνες.

Στο 70% των παιδιών, η εξέλιξη της μυωπίας μειώθηκε κατά 30% ή και περισσότερο στο μάτι που χρησιμοποιήθηκε ο πολυεστιακός φακός.

Τον Νοέμβριο του 2013, ερευνητές στις ΗΠΑ δημοσίευσαν τα αποτελέσματα μιας διετούς μελέτης που αποκάλυψε ότι τα μωπικά παιδιά που φορούσαν πολυεστιακούς φακούς σε καθημερινή βάση είχαν 50% λιγότερη εξέλιξη της μυωπίας τους, σε σύγκριση με παρόμοια μυωπικά παιδιά που φορούσαν παραδοσιακούς φακούς.

Τα παιδιά που συμμετείχαν στη μελέτη ήταν ηλικίας 8 έως 11 ετών και είχαν -1,00 έως -6,00 D δείκτη μυωπίας.

Οι συγγραφείς της μελέτης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα αποτελέσματα αυτής και προηγούμενων μελετών υποδεικνύουν την ανάγκη για μια μακροχρόνια, τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή για περαιτέρω διερεύνηση της δυνατότητας των πολυεστιακών φακών για τον έλεγχο της εξέλιξης της μυωπίας στα παιδιά.

Πολυεστιακά γυαλιά οράσεως

Τα πολυεστιακά γυαλιά οράσεως έχουν επίσης δοκιμαστεί για τον έλεγχο της μυωπίας στα παιδιά. Ωστόσο, τα αποτελέσματα ήταν λιγότερο εντυπωσιακά από αυτά που παρατηρήθηκαν με πολυεστιακούς φακούς επαφής.

Ένας μεγάλος αιρθμός μελετών δημοσιεύθηκαν μεταξύ 2000 και 2011 γύρω από τη χρήση των πολυεστιακών γυαλιών. Ωστόσο, διαπιστώθηκε ότι η χρήση πολυεστιακών γυαλιών δεν παρέχει σημαντική μείωση της προοδευτικής μυωπίας στα περισσότερα παιδιά.

Το Correction of Myopia Evaluation Trial (COMET), μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2003, διαπίστωσε ότι οι προοδευτικοί φακοί γυαλιών, σε σύγκριση με τους κανονικούς φακούς μονής όρασης, επιβράδυναν την εξέλιξη της μυωπίας στα παιδιά κατά ένα μικρό αλλά στατιστικά σημαντικό ποσό κατά το πρώτο έτος. Αλλά τα αποτελέσματα δεν ήταν σημαντικό κατά τα επόμενα δύο χρόνια της μελέτης.

Όμως, τον Μάρτιο του 2014, ερευνητές στην Αυστραλία και την Κίνα δημοσίευσαν τα αποτελέσματα μιας τριετούς κλινικής δοκιμής που αξιολόγησε την εξέλιξη της μυωπίας μεταξύ 128 μυωπικών παιδιών ηλικίας 8 έως 13 ετών. Όλοι οι συμμετέχοντες είχαν βιώσει τουλάχιστον -0,50 D εξέλιξης της μυωπίας το έτος πριν από την έναρξη της μελέτης.

Μια ομάδα παιδιών φορούσε συμβατικά γυαλιά μονής όρασης. Μια δεύτερη ομάδα φορούσε διπλοεστιακούς φακούς και μια τρίτη ομάδα διεστιακούς φακούς με πρίσμα. Μετά από τρία χρόνια, τα παιδιά που φορούσαν οποιονδήποτε τύπο διεστιακών γυαλιών είχαν σημαντικά μικρότερη μέση πρόοδο της μυωπίας. Τα αποτελέσματα έδειξαν (-1,01 D έως -1,25 D) από τα παιδιά που φορούσαν φακούς μονής όρασης (-2,06 D).

Έγκαιρη ανίχνευση της μυωπίας

Ο καλύτερος τρόπος για να επωφεληθείτε από τις μεθόδους ελέγχου της μυωπίας είναι να την ανιχνεύσετε έγκαιρα.

Ακόμα κι αν το παιδί σας δεν παραπονιέται για προβλήματα όρασης, είναι σημαντικό να προγραμματίζετε τακτικές οφθαλμολογικές εξετάσεις. Μάλιστα θα πρέπει να το κάνετε ήδη από την προσχολική ηλικία.

Οι οφθαλμικές εξετάσεις της πρώιμης παιδικής ηλικίας είναι ιδιαίτερα σημαντικές, ειδικά εάν οι γονείς ή τα μεγαλύτερα αδέρφια έχουν μυωπία.

Τι γίνεται με τον έλεγχο της μυωπίας στους ενήλικες;

Η μυωπία τυπικά αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια των πρώτων σχολικών ετών. Με τον πέρας του χρόνου, τείνει να εξελίσσεται πιο γρήγορα, κυρίως, στην προεφηβική ηλικία. Αυτός είναι κι ο λόγος για τον οποίο οι μελέτες ελέγχου της μυωπίας περιλαμβάνουν συνήθως σχετικά μικρά παιδιά.

Αν και είναι αλήθεια ότι η μυωπία μπορεί επίσης να εξελιχθεί και σε νεαρούς ενήλικες, αυτό είναι λιγότερο συχνό. Επιπλέον, είναι πιθανό τα μάτια ενός ενήλικα να μην ανταποκρίνονται στις θεραπείες ελέγχου της μυωπίας. Για αυτούς τους λόγους, οι περισσότερες έρευνες για τον έλεγχο της εξέλιξης της μυωπίας θα συνεχίσουν να επικεντρώνονται σε παιδιά.

Η εξέλιξη της μυωπίας παγκοσμίως

Σχεδόν το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού μπορεί να εμφανίσει μυωπία μέχρι το 2050, λένε οι ερευνητές.

Ερευνητές στο Ινστιτούτο Brien Holden Vision στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας, εξέτασαν πρόσφατα δεδομένα από 145 μελέτες και ανέλυσαν τον επιπολασμό της μυωπίας μεταξύ 2,1 εκατομμυρίων συμμετεχόντων στη μελέτη. Η ομάδα χρησιμοποίησε επίσης δεδομένα που δημοσιεύθηκαν από το 1995 για να εκτιμήσει τις τάσεις από το 2000 έως το 2050. Τα αποτελέσματα ήταν ανησυχητικά.

Υπολογίζεται ότι 1,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως είχαν μυωπία το 2000. Αυτό είναι περίπου το 23% του συνολικού παγκόσμιου πληθυσμού. Αλλά μέχρι το 2050, οι ερευνητές προβλέπουν ότι ο αριθμός αυτός θα εκτιναχθεί στα 4,8 δισεκατομμύρια. Αυτό σημαίνει ότι θα πληγεί το 49,8% του παγκόσμιου πληθυσμού.

Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν τρόποι να προστατεύσετε τα παιδιά σας. Ένα κλειδί μπορεί να είναι να τους ενθαρρύνετε να απενεργοποιούν συχνότερα τις ηλεκτρονικές συσκευές τους και να βγαίνουν περισσότερο έξω.

Η μελέτη επισημαίνει ότι οι προβλεπόμενες αυξήσεις στη μυωπία οφείλονται κυρίως στις αλλαγές στον τρόπο ζωής. Η χρήση υπολογιστών και φορητών ηλεκτρονικών συσκευών έχουν εισέλθει για τα καλά στη ζωή μας. Άλλοι προτεινόμενοι παράγοντες περιλαμβάνουν την καταπόνηση των ματιών στο σχολείο και τον περιορισμένο χρόνο σε εξωτερικούς χώρους.

Η όραση των περισσότερων ατόμων με μυωπία μπορεί να διορθωθεί με τη χρήση γυαλιών και φακών επαφής. Ωσόσο, η αύξηση της μυωπίας με τα χρόνια σχετίζεται με τον κίνδυνο οφθαλμικών παθήσεων. Ασθένειες, όπως ο καταρράκτης, το γλαύκωμα, η αποκόλληση αμφιβληστροειδούς σχετίζονται με τη μυωπία.

Οι συγγραφείς της έκθεσης της μελέτης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο επιπολασμός της υψηλής μυωπίας είναι πιθανό να επταπλασιαστεί. Από το 2000 έως το 2050 τα ποσοστά της μυωπίας θα είναι τεράστια στον παγκόσμια κλίμακα. Κάτι τέτοιο θα καθιστούσε τη μυωπία την κύρια αιτία μόνιμης τύφλωσης παγκοσμίως. Η έκθεση εμφανίστηκε διαδικτυακά αυτόν τον μήνα στον ιστότοπο του περιοδικού Ophthalmology.

Πηγή:
allaboutvision.com