Νέες έρευνες που έγιναν στην Αγγλία αποφαίνονται ότι ο αναγεννησιακός καλλιτέχνης Λεονάρντο ντα Βίντσι έπασχε από στραβισμό. Πρόκειται για μια οφθαλμική πάθηση που επηρέασε την όρασή του και μορφοποίησε την καλλιτεχνική παραγωγή του.
Μετά από την ανάλυση των πορτρέτων του διάσημου Ιταλού ζωγράφου, ερευνητές από το τμήμα Οπτομετρίας και Οπτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Λονδίνου πιστεύουν ότι ο ντα Βίντσι είχε μια οφθαλμική πάθηση που ονομάζεται στραβισμός.
Ο Ντα Βίντσι συγκαταλέγεται μαζί με άλλους κορυφαίους ζωγράφους που αντιμετώπιζαν προβλήματα όρασης
Εάν είναι αλήθεια, ο ντα Βίντσι συγκαταλέγεται μαζί με τους Ρέμπραντ και Πικάσο στους ζωγράφους που πιστεύεται ότι αντιμετώπιζαν προβλήματα στραβισμού.
Στα άτομα με στραβισμό, τα μάτια δεν ευθυγραμμίζονται με κανονικό τρόπο όταν οι οφθαλμοί κοιτάζουν ευθεία μπροστά. Σ’ αυτήν την περίπτωση, το ένα ή και τα δύο μάτια στρέφονται ελαφρώς προς τα μέσα ή προς τα έξω και όχι στο κέντρο.
Οι Βρετανοί ερευνητές πιστεύουν ότι ο ντα Βίντσι είχε έναν τύπο στραβισμού που ονομάζεται διαλείπουσα εξωτροπία, δηλαδή το ένα μάτι στρεφόταν ενίοτε προς τα έξω σε σχέση με το άλλο. Οι ερευνητές στηρίζουν αυτήν την ιδέα σε λεπτομερείς γεωμετρικούς υπολογισμούς των ματιών του καλλιτέχνη, όπως απεικονίζονται σε αυτοπροσωπογραφίες. Ανέλυσαν επίσης έργα του με προσωπογραφίες άλλων. Πιστεύουν ότι αυτές οι αποτυπώσεις αντικατοπτρίζουν το πώς ο ίδιος έβλεπε τα δικά του χαρακτηριστικά.
Ο στραβισμός του ντα Βίντσι
Οι περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν τον κόσμο τρισδιάστατα, μια οπτική κατάσταση που ονομάζεται «αντίληψη βάθους». Τα μάτια συνεργάζονται για να διακρίνουν εικόνες που βρίσκονται είτε κοντά είτε μακριά αλλά και στην ενδιάμεση απόσταση. Αυτή η φυσιολογική λειτουργία της όρασης εξαρτάται από τον συντονισμό μεταξύ των έξι μυών του ματιού.
Ο στραβισμός προκαλείται από προβλήματα σ’ αυτούς τους μύες των ματιών. Μερικοί μύες μπορεί να μη λειτουργούν ή να μη συντονίζονται μεταξύ τους. Αν συμβαίνει αυτό, τότε μπορούν να παρατηρηθούν αδυναμίες στην αντίληψη του βάθους. Τα άτομα με στραβισμό βλέπουν περισσότερο επίπεδα, σε δύο διαστάσεις. Εάν επηρεαστεί το ένα μάτι, τότε η αντίληψη της όρασης στηρίζεται εξ ολοκλήρου στο άλλο μάτι. Ωστόσο, θα υπάρχει η αίσθηση ότι τα δύο μάτια δεν συνεργάζονται μεταξύ τους.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι ο ντα Βίντσι έβλεπε τον κόσμο και δισδιάστατα και τρισδιάστατα, ανάλογα με την εκδήλωση των συμπτωμάτων του στραβισμού.
Θεωρούν επίσης ότι αυτή η κατάσταση βοήθησε τον καλλιτέχνη να ζωγραφίσει ή να σχεδιάσει με εκπληκτική λεπτομέρεια. Ο ντα Βίντσι ήταν γνωστός για τη χρήση σκίασης που έφερνε τρισδιάστατο βάθος στα έργα του.
Ο Aaron M. Miller, παιδιατρικός οφθαλμίατρος στο The Woodlands του Τέξας, χαρακτήρισε την έρευνα ενδιαφέρουσα, αλλά όχι εντελώς πειστική. Η διάγνωση μιας παθογενούς κατάστασης των οφθαλμών από την καλλιτεχνική παραγωγή του καλλιτέχνη είναι δύσκολη.
«Αυτή είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη που ασχολείται με ένα θέμα που έχει συζητηθεί εδώ και πολλά χρόνια γύρω από τα αναγεννησιακά πορτρέτα, όπως η Μόνα Λίζα», δήλωσε ο Δρ Μίλερ. «Σε αυτό το κλασικό πορτρέτο η γυναίκα, που φαίνεται να ακολουθεί τον παρατηρητή γύρω από το δωμάτιο, θεωρήθηκε ότι είχε στραβισμό. Ωστόσο, το άλμα από τον πίνακα του δημιουργού στην φυσική κατάσταση του καλλιτέχνη είναι εξαιρετικά μεγάλο και, παρότι πρόκειται για ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα, δεν πιστεύω ότι τα ευρήματα της μελέτης αποτελούν ένα ισχυρό συμπέρασμα για το ότι ο ντα Βίντσι έπασχε από στραβισμό».
Ο στραβισμός είναι μια πάθηση που μπορεί να εμφανιστεί τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά
Για τον Δρ Miller, οι συζητήσεις γύρω από τον στραβισμό εφιστούν την προσοχή σε ένα σημαντικό πρόβλημα όρασης, που μπορούν να εντοπίζεται τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες. Ο στραβισμός μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την οπτική ανάπτυξη και την αντίληψη του βάθους.
Ο στραβισμός είναι πιο συχνός στα βρέφη, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και στα μετέπειτα στάδια της ζωής. Σήμερα, οι οφθαλμίατροι αντιμετωπίζουν το στραβισμό με διάφορους τρόπους, ανάλογα με τον τύπο. Οι θεραπείες περιλαμβάνουν ειδικά γυαλιά, ασκήσεις ματιών και, σε ορισμένες περιπτώσεις, χειρουργική επέμβαση.
ΠΗΓΗ:
American Academy of Ophthalmology/ aao.org