Είστε στην κουζίνα και ετοιμάζεστε να μαγειρέψετε. Φτιάχνετε φασόλια, ετοιμάζεται λίγη γαλλική κρεμμυδόσουπα ή ψήνεται στη σχάρα και ετοιμάζεστε να φτιάξετε μπέργκερ. Με το που πιάνετε να κόψετε τα κρεμμύδια, στιγμιαία τα μάτια σου αρχίζουν να καίγονται και τα δάκρυα τρέχουν επάνω στα μάγουλά σου.
Τα κρεμμύδια περιέχουν μια χημική ένωση και ένα ένζυμο τα οποία, όταν αναμειγνύονται, απελευθερώσουν ένα ερεθιστικό χημικό μόριο. Αυτό το χημικό μόριο, στην πραγματικότητα, είναι ένας μηχανισμός άμυνας που εμποδίζει τα ζώα να τρώνε το βολβό, όσο αυτός μεγαλώνει στο έδαφος, λέει ο Eric Block, διακεκριμένος ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Albany, ειδικός στη χημεία τροφίμων και συγγραφέας του Garlic and Other Alliums: The Lore and the Science.
Γιατί τα κρεμμύδια προκαλούν τσούξιμο στα μάτια μας;
Τα κρεμμύδια προκαλούν τσούξιμο στα μάτια για τον ίδιο λόγο που προκαλούν και δάκρυα: λόγου του συνδυασμού της χημικής ένωσης και του ενζύμου που συντίθεται όταν κόβεται ένα κρεμμύδι. Αυτό δημιουργεί ένα αέριο που προκαλεί κάψιμο στα μάτια και δακρύρροια.
Πώς συμβαίνει αυτό;
Το κρεμμύδι περιέχει τόσο τον χημικό πρόδρομο του αερίου όσο και ένα ένζυμο ενεργοποίησης που βρίσκεται στην επιφάνεια των κυττάρων του κρεμμυδιού σε μικρές κλειστές περιοχές.
Όταν το κρεμμύδι κόβεται σε φέτες η χημική ένωση και το ένζυμο αναμειγνύονται, δημιουργώντας ένα ασταθές χημικό ερεθιστικό. Σε θερμοκρασία δωματίου, αυτό το χημικό μόριο που απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα μετατρέπεται πολύ γρήγορα σε αέριο που διαχέεται και εξαπλώνεται στον αέρα.
Με τη σειρά του, το αέριο ενεργοποιεί τους υποδοχείς πόνου που βρίσκονται στα μάτια και στη μύτη, οι οποίοι έχουν σχεδιαστεί ώστε να προστατεύουν από χημικές ουσίες, καπνό και άλλους κινδύνους. Στη συνέχεια, οι δακρυϊκοί αδένες στα μάτια παράγουν δάκρυα για να απομακρύνουν την ουσία που προκαλεί ερεθισμό.
«Είναι ένα πολύ μικρό μόριο», λέει ο Block. «Αλλά προκαλεί διαδοχικές αντιδράσεις στα μάτια, παρά το μέγεθός του».
Πώς τα δάκρυα προστατεύουν τα μάτια σας από ερεθιστικούς παράγοντες;
Τα δάκρυα βοηθούν στη λίπανση των ματιών και την προστασία τους από τη σκόνη λέει ο Dr. Darryl Glover, οπτομέτρης, συγγραφέας και ομιλητής.
Τα μάτια δημιουργούν δύο κύριους τύπους δακρύων:
- Βασικά δάκρυα: αυτά τα δάκρυα λιπαίνουν τα μάτια και τα διατηρούν υγιή.
- Ανακλαστικά δάκρυ: αυτά τα δάκρυα απομακρύνουν από τα μάτια ερεθιστικούς παράγοντες.
Ένα υγιές δακρυϊκό φιλμ βοηθά στην αποφυγή ερεθισμού των ματιών. Τα αντανακλαστικά δάκρυα βοηθούν να ξεπλύνετε τους ερεθιστικούς παράγοντες και να προστατέψετε τα μάτια σας, λέει ο Δρ Glover.
Αν προκαλούνται δάκρυα όταν κόβετε κρεμμύδια, πλύνετε καλά τα χέρια σας και σκουπίστε τα μάτια σας με μια καθαρή χαρτοπετσέτα. Μην χρησιμοποιείτε χαρτομάντιλα, τα οποία μπορεί να περιέχουν λοσιόν και χνούδι που μπορεί να επιδεινώσει το πρόβλημα. Τέλος, ρίξτε μερικές σταγόνες τεχνητών δακρύων. Αυτό μπορεί να σας προσφέρει λίγη ανακούφιση.
Τα άτομα που φορούν φακούς επαφής επηρεάζονται περισσότερο ή λιγότερο;
Ορισμένοι χρήστες φακών επαφής ισχυρίζονται ότι οι φακοί τους παρέχουν μια ασπίδα έναντι μορίων που προκαλούν ερεθισμό στα μάτια.
Όπως εξηγεί ο Δρ Glover: Σε ένα πρώτο στάδιο, ο φακός επαφής καλύπτει τον κερατοειδή, ο οποίος περιέχει νεύρα και υποδοχείς πόνου που αντιδρούν στο αέριο που απελευθερώνεται. Σε μία δεύτερη ανάγνωση όμως, οι φακοί επαφής μπορεί να διαταράξουν το δακρυϊκό φιλμ και να οδηγήσουν σε ξηροφθαλμία, η οποία επηρεάζει την παραγωγή βασικών δακρύων. Κάτι τέτοιο, όμως, μπορεί να κάνει ακόμη χειρότερο τον ερεθισμό που προκαλείται στα μάτια.
Ποια κρεμμύδια προκαλούνε περισσότερα δάκρυα;
Σε μία χαλαρή έρευνα, ζητήθηκε από συμμετέχοντες να αξιολογήσουν το ποια κρεμμύδια προκαλούσαν έντονη δακρύρροια και να τα κατατάξουν σε μία αξιολογική σειρά από το χειρότερο στο καλύτερο. Δοκιμάστηκαν διάφορα κρεμμύδια, όπως κίτρινα, λευκά, κόκκινα, γλυκά κρεμμύδια και φρέσκα.
Οι αντιδράσεις κυμαίνονταν από λυγμούς, ρουθούνισμα, βήχα έως ελαφρώς υγρά μάτια με ήπιο ερεθισμό στη μύτη και το λαιμό. Σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν παρατηρήθηκε καμία αντίδραση.
Τα κρεμμύδια που προκαλούν την μεγαλύτερη καταρροή δακρύων είναι τα εξής:
- Κίτρινα κρεμμύδια.
- Κόκκινα κρεμμύδια.
- Λευκά κρεμμύδια.
- Γλυκά κρεμμύδια.
Στα φρέσκα κρεμμυδάκια δεν παρατηρήθηκε κάποια αντίδραση.
Πώς να κόψετε κρεμμύδια, ώστε να μην προκαλέσετε δάκρυα;
Υπάρχουν πολύ καλά νέα για όσους ασχολούνται με το μαγείρεμα. Το να κόψετε αυτό το, πραγματικά, ενοχλητικό λαχανικό, δεν είναι πλέον και τόσο επώδυνο.
Πολλές από τις συμβουλές που υπάρχουν για το πώς να κόψετε τα κρεμμύδια, ώστε να αποφύγετε τα δάκρυα, ακούγονται κάπως σαθρές. Έχουν προταθεί διάφορες ιδέες, όπως το να μασάτε τσίχλα, να κρατάτε μια μπαγκέτα στο στόμα σας ή να ανάβετε ένα σπίρτο, να το φυσάτε και να αφήνετε τον καπνό να κυλάει γύρω σας ενώ ψιλοκόβετε.
Μάλιστα, πολλοί χρήστες των κοινωνικών δικτύων ενθουσιάστηκαν όταν ένα life hack βίντεο που περιγράφει το πώς θα πρέπει να κόβεται ένα κρεμμύδι έγινε viral στο TikTok. Ωστόσο, δυστυχώς, αποδεικνύεται ότι το να αφήνετε μια υγρή χαρτοπετσέτα επάνω στο ξύλο κοπής δε λειτουργεί για όλους αποτελεσματικά.
«Τα περισσότερα είναι ανοησίες», λέει ο Block για μερικά από τα παραπάνω κόλπα.
Η Οργανισμοί Διατροφής και Υγείας συνιστούν να μην κόβετε το κρεμμύδι μέχρι τη ρίζα. Αυτός είναι και ο μόνος τρόπος να αποφύγετε τα συμπτώματα. Και αυτό συμβαίνει γιατί η ρίζα του κρεμμυδιού περιέχει την υψηλότερη συγκέντρωση της ένωσης που σχηματίζει το αέριο που προκαλεί δάκρυα. Πώς, λοιπόν, πρέπει να κόψετε το κρεμμύδι;
- Ξεκινήστε κόβοντας το πάνω μέρος του κρεμμυδιού και, στη συνέχεια, ξεφλουδίστε τη φλούδα από τον βολβό, αφήνοντάς το κολλημένο στην επιφάνεια του κρεμμυδιού, ώστε να σας βοηθήσει να αποφύγετε το κόψιμο στην άκρη της ρίζας. Ξεκινήστε να κόβετε φέτες από την κορυφή, προχωρώντας προς τη ρίζα και σταματώντας περίπου ένα τέταρτο της ίντσας μακριά.
- Εάν διαθέτετε κάποιον μικρό ανεμιστήρα, μπορείτε να τον χρησιμοποιήσετε, ώστε να παρασύρει τα μόρια που απελευθερώνονται μακριά από τα μάτια σας.
Πώς οι σεφ ψιλοκόβουν τα κρεμμύδια χωρίς να κλαίνε;
Πώς οι επαγγελματίες ψιλοκόβουν τα κρεμμύδια χωρίς να δακρύζουν; Οι ερεθισμοί των ματιών δεν είναι πρόβλημα για τους σεφ, λέει ο Jason Hawk, σεφ-εκπαιδευτής στο Institute of Culinary Education (ICE).
«Το κυριότερο πράγμα είναι, πρώτον, να έχεις ένα κοφτερό μαχαίρι και, δεύτερον, να έχεις σωστή τεχνική κοπής».
Αντί να ασκήσετε πολλή δύναμη και να πιέσετε κατευθείαν προς τα κάτω και στο κέντρο, κάτι που μπορεί να σπάσει τα τοιχώματα των κυττάρων και να απελευθερώσει τους χυμούς του κρεμμυδιού, πρέπει να ξεκινήσετε πιο κοντά στην άκρη του κρεμμυδιού. Τέλος, είναι πολύ σημαντικό το μαχαίρι να κόβει γρήγορα και αποτελεσματικά.
Πώς τα προστατευτικά γυαλιά για κρεμμύδια μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των δακρύων.
Αν μαγειρεύετε πολύ, υπάρχει ένα νέο gadget ειδικά για την κουζίνα· τα γυαλιά για την κοπή κρεμμυδιών.
Είναι μια ιδιαίτερα καλή ιδέα για τους μάγειρες που υποφέρουν από ξηροφθαλμία να χρησιμοποιήσουν προστατευτικά γυαλιά, λέει ο Δρ Glover.
Ωστόσο, τα γυαλιά δεν είναι πάντα η τέλεια λύση. Ο Block επισημαίνει ότι οι επιβλαβείς ατμοί του κρεμμυδιού επηρεάζουν και άλλους αισθητήρες παραγωγής δακρύων. Για παράδειγμα, οι αναθυμιάσεις μπορούν να εισέλθουν στη μύτη, να στοχεύσουν τους υποδοχείς πόνου εκεί και να ενεργοποιήσουν τα δάκρυα με αυτόν τον τρόπο.
«Αν τα μάτια είναι τελείως σφραγισμένα μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα. Ωστόσο, όσο αναπνέεις, θα εισπνέεις τις αναθυμιάσεις».
Πηγή:
allaboutvision.com